Co warto wiedzieć o dysleksji?
2022-10-20
DYSLEKSJA to przede wszystkim trudności w czytaniu i pisaniu, ale NIE TYLKO: mechanizmy wywołujące dysleksję powodują także wiele innych objawów związanych z mową i uczeniem się;
• problemy w czytaniu i pisaniu mogą wywołać trudności w innych przedmiotach szkolnych – matematyce, historii, biologii czy nawet muzyce lub wychowaniu fizycznym;
• konsekwencją dysleksji mogą stać się problemy emocjonalne – lęk szkolny, zaniżona samoocena, wycofanie czy depresja;
• dysleksja w dorosłym życiu ogranicza możliwości wykonywania wielu zawodów wymagających szybkiego zapamiętywania i przetwarzania informacji mówionych lub pisanych.
DYSLEKSJA to problemy pojawiające się NIE TYLKO na początku szkolnej edukacji
• jest to problem całego życia, występuje w każdym wieku, dotyczy też dorosłych;
• jej wczesne symptomy można zauważyć już w przedszkolu (mówimy wtedy o tzw. RYZYKU DYSLEKSJI)
DYSLEKSJA to trudności występujące zazwyczaj u dzieci INTELIGENTNYCH i PRACOWITYCH oraz ZMOTYWOWANYCH
• nie jest prawdą, że dysleksja to wymówka dla leniwych – zdecydowana większość dzieci, także tych, u których później zostanie zdiagnozowana dysleksja, przychodzi do szkoły z nadzieją i radością; jest to długo wyczekiwany moment w ich życiu – wszystkie dzieci CHCĄ się uczyć, CHCĄ czytać i pisać;
• odrabianie pracy domowej przez dzieci z dysleksją zajmuje zazwyczaj 2–3 razy więcej czasu niż przez rówieśników, a do tego często dochodzą zajęcia specjalistyczne i terapia – nic dziwnego, że pojawia się u nich zmęczenie, zniechęcenie czy nawet bunt;
• diagnozę dysleksji stawia się WYŁĄCZNIE u dzieci o prawidłowym rozwoju intelektualnym – są to trudności specyficzne (nie da się ich wytłumaczyć jakimś oczywistym czynnikiem jak: słabe możliwości umysłowe, utrata słuchu czy przewlekła choroba.
Dysleksja ma RÓŻNE OBLICZA
Obraz trudności dziecka z dysleksją nie jest jednolity, co wynika z:
• znacznych różnic indywidualnych między dziećmi w zakresie konfiguracji poszczególnych zdolności, temperamentu i osobowości;
• występowania podtypów samej dysleksji – np. są dzieci, które czytają głośno, powoli i niepłynnie, a także takie, które czytają szybko, ale robią mnóstwo błędów;
• współwystępowania zaburzeń neurorozwojowych – lubią one łączyć się w grupy, np. dysleksja i specyficzne zaburzenie językowe SLI, dysleksja z dysgrafią (trudności ruchowe utrudniające pisanie) i dyskalkulią (zaburzenia w uczeniu się matematyki) itp.
Dysleksji NIE POKONA intensywna nauka i wielokrotne powtórki
• osoby z dysleksją nie są w stanie (lub przychodzi im to powoli i z trudem) opanować umiejętności czytania i pisania z wykorzystaniem typowych metod dydaktycznych; potrzebują one:
• specjalnie dostosowanych metod – pozwalających lepiej sobie radzić z trudnościami, np. dla wielu z nich skuteczna w nauczaniu czytania jest metoda sylabowa;
• specjalistycznych zajęć, które można nazwać terapią, choć u dzieci młodszych mają one raczej charakter wspomagania rozwoju; na etapie szkolnym oferuje się dzieciom tzw. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole lub w poradni;
• rodzice mają wiele możliwości wspierania dziecka z dysleksją lub jej ryzykiem w domu, w czasie codziennych zajęć i odrabiania lekcji.
• objawy dysleksji nie ustępują wraz z wiekiem – towarzyszą człowiekowi przez całe życie, dlatego osoba z dysleksją potrzebuje wsparcia terapeutycznego i specjalistycznych działań edukacyjnych, aby zminimalizować jej skutki w codziennym życiu;
• dzieci z dysleksją mają odmienne potrzeby edukacyjne niż rówieśnicy, potrzebują:
• metod nauczania dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb;
• pomocy specjalistów – psychologów, logopedów, pedagogów terapeutów.
DYSLEKSJA nie przekreśla perspektyw dziecka na przyszłość
• osoby z dysleksją co prawda doświadczają wielu trudności, ale zdecydowana większość z nich z powodzeniem kończy szkoły i studia;
• osoby z dysleksją równie często jak inne stają się wybitnymi specjalistami w wielu dziedzinach, o ile otrzymają, zwłaszcza w dzieciństwie, odpowiednie wsparcie.
Podłożem DYSLEKSJI są najczęściej deficyty językowe
W praktyce oznacza to, że dzieci z dysleksją częściej niż ich rówieśnicy mają trudności z:
• dostrzeganiem różnic między podobnie brzmiącymi słowami, np. noc–moc, rok–lok,
• tworzeniem i rozpoznawaniem rymów,
• odnajdywaniem głoski lub sylaby w słowie,
• dzieleniem słowa na głoski lub na sylaby,
• łączeniem sylab lub głosek w słowa,
• powtarzaniem/wymawianiem trudnych słów, np. długich; z tego powodu znacznie częściej i dłużej niż rówieśnicy przekręcają słowa2, np. chirokopter,
• zapamiętywaniem nowych słów, nazw własnych,
• nauką wierszyków i piosenek,
• zapamiętywaniem informacji w stałej kolejności, jak nazwy pór roku, dnia, posiłków, dni tygodnia.
Oprócz deficytu językowego naukowcy zwracają uwagę na deficyt przetwarzania informacji, a zwłaszcza jego tempo.